Dereń biały - uprawa, cięcie, rozmnażanie, odmiany

Dereń biały (Cornus alba) to jeden z najpopularniejszych krzewów liściastych sadzonych w naszych ogrodach. Stosowany jest przede wszystkim ze względu na dekoracyjny wygląd przez cały rok (również zimą za sprawą czerwonych pędów) i łatwość w pielęgnacji. Do tego do wyboru mamy bardzo ciekawe odmiany derenia białego o barwnych liściach. Zobacz jak wygląda prawidłowa uprawa, cięcie i rozmnażanie derenia białego. Czy ten piękny krzew ozdobi również Twój ogród?

Dereń biały - owoce i czerwone pędy
AnRo0002, Public domain, Wikimedia Commons

Jak wygląda dereń biały

Dereń biały to liściasty krzew o początkowo wzniesionym a później rozłożystym i zaokrąglonym pokroju. U starszych roślin boczne gałęzie ścielą się po ziemi. W zależności od odmiany dorasta do 1,5-3 m wysokości i podobnej szerokości. Pędy derenia przebarwiają się zimą na intensywne kolory w odcieniach czerwieni lub bordo. Liście są efektowne przez cały sezon, mogą mieć kolory w odcieniach zieleni albo posiadać barwne obrzeżenia lub wzory. Jesienią przybierają barwy żółto-pomarańczowo-czerwone. Zebrane w płaskie baldachy drobne, białe i miododajne kwiaty derenia białego pojawiają się od maja do czerwca. Kuliste owoce mają białą lub kremową barwę.

Dereń biały - jak szybko rośnie

Młode derenie białe posiadające po kilka pędów rosną szybko. W ciągu roku, na optymalnym stanowisku, mogą przyrastać o ok. 1 m długości. Z czasem, gdy dereń się rozkrzewia a pędów, które pobierają składniki pokarmowe przybywa, tempo rocznego przyrostu nieco spada. Ostatecznie roślina osiąga do 3 m wysokości.

Tempo wzrostu i maksymalne osiągane rozmiary mogą być inne w przypadku odmian derenia białego. Wśród odmian derenia o ograniczonym wzroście warto wymienić derenia białego 'Aurea' (dorasta do 2 m wysokości) oraz derenia białego IVORY HALO 'Bailhalo' (osiąga zaledwie do 1,2 m wysokości).

Czerwone pędy derenia białego
AnRo0002, Public domain, Wikimedia Commons

Dereń biały - zastosowanie

Dereń biały doskonale sprawdza się w zestawieniach kolorystycznych. Może być sadzony w grupach lub pojedynczo. Wykorzystywany jest na żywopłoty, trzeba tylko pamiętać o tym, że zimą gubi liście, więc nie będzie osłoną. Kolorowe pędy przebarwiające się zimą wyróżniają się na tle innych roślin i ładnie kontrastują z bielą śniegu lub jasnymi ścianami budynków. Czerwone gałązki derenia pięknie wyglądają jako ozdoba bożonarodzeniowa, można z nich wyplatać wieńce lub przystroić lampkami i włożyć do wazonu (bez wody). Dereń biały, jako łatwa w uprawie i odporna na zanieczyszczenia roślina, polecany jest także do sadzenia w zieleni miejskiej oraz w parkach i założeniach krajobrazowych.

Dereń biały - uprawa

Dereń biały (Cornus alba)  jest bardzo dekoracyjnym krzewem liściastym należącym do rodzaju dereń (Cornus). Preferuje słoneczne stanowisko lub półcień. Uprawa derenia białego udaje się na większości gleb o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym, pod warunkiem zapewnienia odpowiednich warunków wilgotnościowych.

Kwiaty derenia białego
AnRo0002, Public domain, Wikimedia Commons

A jakich konkretnie? Otóż w uprawie derenia białego należy uwzględnić miejsca wilgotne lub umiarkowanie wilgotne. Roślina ta jednak źle rośnie na terenach zalewanych. Spośród popularnych odmian ogrodowych, dereń biały 'Elegantissima' najlepiej znosi okresowe zalewanie i gleby alkaliczne.

Dereń biały dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza. Doskonale sprawdza się w założeniach krajobrazowych i miejskich, jako barwny akcent.

Derenie mają pokrój rozłożysty, rozrastają się za sprawą odrostów korzeniowych pędami wyrastającymi wprost z gruntu. Derenia białego sadzimy dosyć płytko, przykrywając bryłę korzeniową cienką warstwą ziemi, tak aby do korzeni docierało powietrze. W celu uzyskania gęstego pokroju tego krzewu wskazane jest cięcie odmładzające.

Dereń biały - cięcie

Zasadnicze cięcie derenia białego wykonujemy w celu zwiększenia atrakcyjności zimowego zabarwienia derenia, usuwamy także pędy chore, cienkie, słabe.

Od wczesnej wiosny do jej połowy, kiedy nowe przyrosty się rozwijają, należy usunąć jedną trzecią pędów tworzących szkielet, pozostawiając 5 cm pieńki pędów, z których rozwiną się nowe pędy.

Cięcie derenia białego ma na celu ukształtowanie wieloprzewodnikowej rośliny z silnymi pędami wyrastającymi blisko siebie tuż z powierzchni gruntu. Rośliny mogą być przycinane do wysokości 15 cm, wczesną wiosną, w celu pobudzenia rozwoju nowych pędów od nasady rośliny.

Dereń biały - cięcie pozwala zachować zwarty pokrój krzewu
Fot. Nickolas Titkov, CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons

Dereń biały - rozmnażanie

Dereń biały rozmnaża się wegetatywnie za pomocą odkładów poziomych oraz sadzonek pędowych zielnych.

Rozmnażanie derenia białego za pomocą sadzonek zielnych polega na odcięciu sadzonki z wierzchołków pędów o długości 8-12 cm. Zabieg ten wykonujemy w lipcu lub sierpniu. Sadzonkę derenia moczymy z preparacie przyspieszającym ukorzenianie (IBA) i sadzimy do inspektu wypełnionego mieszaniną piasku i torfu w stosunku 1:1. Rozmnażając derenia białego przez sadzonki utrzymujemy temperaturę 15-18°C. Po ukorzenieniu się sadzonek przesadzamy je do doniczek o średnicy 7 cm i pozostawiamy na zimę w chłodnym inspekcie (10-12°C). Po upływie 2-3 lat przesadzamy rośliny na miejsce stałe.

Sadzonki zielne
Koniec maja i początek czerwca, a więc okres spowolnienia tempa wiosennego przyrostu, jest doskonałym terminem na pobranie z niektórych drzew i krzewów, głównie tych zrzucających liście na zimę, sadzonek zielnych. Sadzonki zielne wymagają troskliwszej pielęgnacji niż sadzonki półzdrewniałe i zdrewniałe, ale ich zaletą jest znacznie szybsze ukorzenianie się. Dlatego też ten sposób rozmnażania stosuje się u roślin, które ciężko się ukorzeniają. Więcej...

Rozmnażanie derenia białego przez odkłady poziome wykonujemy na początku wiosny lub jesienią. Rok wcześniej roślina mateczna powinna być silnie przycięta, wówczas wyda długie przyrosty jednoroczne. W marcu następnego roku silne długie pędy nagina się do ziemi. Miejsce, do którego będziemy przyginać pędy wzmacniamy kompostem.

Chcąc rozmnożyć derenia przez odkłady przyginamy ostrożnie młode pędy ku ziemi, usuwając z nich liście i zagrzebujemy w rowkach na głębokości 10 cm. Utrzymujemy pęd w miejscu mocując go do ziemi. Glebę lekko ugniatamy i podlewamy. Pędy boczne, wyrastające na silnych pędach obsypywanych przycina się w odległości 2 cm od nasady. Słabe pędy wyrastające z nasady rośliny matecznej usuwamy całkowicie.

Miejsce odkładu musi być cały czas wilgotne. Późną jesienią ukorzenione odkłady ostrożnie odkopujemy, odcinamy od rośliny i wysadzamy na stanowisko.

Rozmnażanie roślin przez odkłady
Rozmnażanie przez odkłady polega na ukorzenianiu pędów roślin bez oddzielania ich od rośliny matecznej. Jest to dość łatwa i naturalna forma rozmnażania roślin, której mogą spróbować początkujący i niedoświadczeni miłośnicy ogrodnictwa. Zobacz jakie rośliny można rozmnażać przez odkłady, jakie są rodzaje stosowanych odkładów i jak to wykonać - instrukcja krok po kroku. Więcej...

Dereń biały - odmiany

Dereń biały 'Aurea' - odmiana derenia białego z początkowo wyprostowanym, później szeroko krzewiasty pokrojem. Dorasta do 2 m wysokości i ma całkowicie żółte liście.

Dereń biały 'Sibirica' - to wytrzymała odmiana derenia białego dorastająca do 3 m wysokości, o początkowo sztywno wyprostowanym, pokroju, później z bocznymi gałęziami ścielącymi się po ziemi. Jej koralowoczerwone pędy są niezwykle dekoracyjne, szczególnie zimą, a owoce białe, wielkości grochu.

Dereń biały BATON ROUGE 'Minbat' - to krzew o zaokrąglonym, rozłożystym pokroju, osiągający ok. 3 m szerokości. Pędy tej odmiany derenia białego zimą przybierają czerwono bordowy kolor. Młode pędy są różowe, a w ciągu roku ciemnieją. Liście jesienią przebarwiają się z koloru jasnozielonego na brązowo czerwony. Kwiaty derenia są kremowe pojawiają się późną wiosną.

Dereń biały 'Elegantissima'
Fot. Wouter Hagens CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Dereń biały 'Elegantissima' - to okazała rozłożysta, osiągająca 3 metry wysokości odmiana derenia białego o dekoracyjnych liściach i pędach. Liście są dwubarwne biało zielone, pędy przybierają czerwoną barwę.

Dereń biały IVORY HALO 'Bailhalo' - to nowa odmiana derenia białego o ulistnieniu podobnym do odmiany 'Elegantissima', zwartym, kulistym pokroju, osiągająca 1,2 m wysokości. Ma dekoracyjne, czerwone pędy oraz jasnozielone z szerokim białym obrzeżeniem liście, jesienią przebarwiające się na różowo.

Dereń biały 'Siberian Pearls' - odmiana derenia białego dorastająca do 3 metrów wysokości, z ciekawymi wybarwiającymi się jesienią liśćmi. W okresie wegetacyjnym liście są zielone, jesienią przybierają ciemnoczerwoną barwę. Oprócz dekoracyjnych liści ta odmiana derenia białego może pochwalić się także pięknymi owocami oraz mocno wybarwionymi na kolor czerwony pędami.

mgr inż. Joanna Białowąs

Przeczytaj również:

• Dereń jadalny - właściwości, uprawa, odmiany
• Dereń kousa - odmiany, uprawa, cięcie, rozmnażanie
• Dereń pagodowy - odmiany, uprawa, cięcie
• Klon czerwony - odmiany, uprawa, cięcie, choroby
• Trzmielina oskrzydlona - uprawa, rozmnażanie, cena sadzonki

Opracowano na podstaie: Muras P., Katalog roślin, drzewa, krzewy, byliny, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o. o., s. 75-77; Bartels A., Wszystko o drzewach i krzewach - 1500 drzew i krzewów do ogrodu, Świat Książki, s. 90; Retournard D., Rozmnażanie 250 roślin przez sadzonki, krok po kroku, Wydawnictwo Delta, s. 203; Bradley S., Przycinanie drzew i krzewów, Wydawnictwo MUZA, s. 76-77.