Dalie, georginie - uprawa, sadzenie, odmiany ogrodowe

Dalie, lub inaczej - georginie, to przepięknie kwitnące rośliny bulwiaste. Cenione są za swoje wspaniałe kwiatostany, u niektórych odmian w postaci ogromnych, soczyście wybarwionych kul, oraz długi termin kwitnienia - od początku lata aż do jesieni. Poznaj najciekawsze odmiany dalii do uprawy ogrodowej. Zobacz kiedy jest najlepszy czas na sadzenie dalii oraz jak wygląda uprawa dalii w ogrodzie.

Dalie to bardzo popularne rośliny bulwiaste sadzone wiosną

Odmiany dalii

Dalie, których inna nazwa to georginie, to byliny tworzące podziemne bulwy korzeniowe. Rośliny te pochodzą z górzystych obszarów Meksyku i Gwatemali, a do Europy sprowadzono je w XIX wieku. Posiadając liczne walory ozdobne przy jednocześnie niezbyt wygórowanych wymaganiach uprawowych, bardzo szybko stały się obiektem zainteresowań hodowców. Do pierwszych krzyżowań wykorzystano dalię zmienną (Dahlia pinnata), uzyskując w wyniku zabiegów hodowlanych, bardzo zróżnicowane rośliny - różniące się osiąganym wzrostem oraz kształtem, wielkością i barwą kwiatów. Dech w piersiach zapierają odmiany dalii o kulistych kwiatostanach, których średnica przekracza 20 cm!

Kwiaty dalii prezentują się korzystnie nie tylko w dni słoneczne, ale też przy gorszej, pochmurnej lub nawet deszczowej pogodzie. Niewątpliwą zaletą dalii jest też długie kwitnienie - całe lato i jesień, aż do pierwszych przymrozków.

Różnorodność cech otrzymywanych odmian dalii sprawiła, że dla uporządkowania, konieczne stało się wprowadzenie podziału dalii na grupy. Nowo powstające odmiany dalii sprawiają jednak, że podział ten cały czas ewoluuje. Zobaczymy to, gdy zajrzymy do archiwalnych numerów miesięcznika Działkowiec. Na łamach tego czasopisma w 1998 roku prezentowano podział dalii na 8 grup. W 2004 roku ukazał się artykuł autorstwa dr Agnieszki Krzymińskiej z AR w Poznaniu, w którym dalie były podzielone na 10 grup. Zaledwie 5 lat później, na łamach tego samego miesięcznika, Dr Dariusz Sochacki z ISK w Skierniewicach, zaprezentował podział dalii już na 13 grup.

Dalia dekoracyjna 'Kelvin Floodlight'

Do najbardziej popularnych grup dalii można zaliczyć m. in. dalie dekoracyjne, o pełnych kwiatostanach. Ich języczkowate kwiaty (przez amatorów niepoprawnie nazywane płatkami) są szerokie i płaskie, zachodzą na siebie dachówkowato. Rośliny z tej grupy osiągają wys. od 100 do 160 cm, są więc dość wysokie. Do tej grupy należą takie odmiany jak "Bona", "Break Out", "Garden Wonder", "Honka Surprise", "Mystery Day", "Orange Nugget", "Perfection", "Wenus" i "Wiga".

Niemniej ciekawe są dalie pomponowe o pełnych, kulistych kwiatostanach, z kwiatami języczkowatymi zwiniętymi na całej swej długości. Rośliny z tej grupy osiągają od 100 do 140 cm. Znajdziemy tu takie odmiany jak "Downham Royal", "Kwiat jabłoni", "Nivea" i "Nati".

Dalia pomponowa 'Bantling'

Kolejna ciekawa grupa to dalie kaktusowe. Tworzą one kwiatostany pełne o kwiatach języczkowatych ostro zakończonych i zwiniętych w rurkę. Te "kolczaste" kwiaty zapewne były inspiracją do nazwania tej grupy daliami kaktusowymi. Przeważnie są to rośliny osiągające od 100 do 160 cm wzrostu. Do tej grupy zalicza się odmiany "Aida", "Akita", "Bicola", "Chat Noir", "Colour Spectale", "Jeanne D'arc", "Kier", "Ozyrys", "Yellow Star".

Szczególną popularnością cieszą się także dalie anemonowe, u których środek koszyczka wypełniony jest wyrośniętymi kwiatami rurkowatymi, tworzącymi wypukłą tarczę w środku kwiatostanu. Okazy z tej grupy są przeważnie nieco niższe od wyżej omówionych, osiągając od 70 co 100 cm wysokości. Możemy tu wspomnieć takie odmiany jak "Comet", "Giunea" czy "Rock and roll".

Dalia kaktusowa 'Jaldec Joker'

Omawiając najpopularniejsze grupy dalii nie sposób pominąć dalii pojedynczych, o pojedynczym lub podwójnym okółku kwiatów języczkowatych, z wyraźną tarczą kwiatów rurkowatych. Są to najniższe, spośród opisanych tu dalii. Wysokość tych roślin zazwyczaj nie przekracza 70 cm. Do tej grupy wchodzą takie odmiany jak "Bambino", "Elf", "Reddy", "Sweetheart" czy "Yellow Hammer".

Te 5 grup wydaje się cieszyć największym, od lat niesłabnącym zainteresowaniem. Ale podczas wizyty w sklepie ogrodniczym naszą uwagę mogą też przykuć dalie kołnierzykowe, peoniowe, strzępiaste, storczykowe, grzybieniaste lub jeszcze inne.

Dalia pojedyncza 'Northwest Cosmos'

Sadzenie dalii

Dalie można uzyskać z siewu nasion. Nasiona wysiewamy w marcu do doniczek lub kuwet, przykrywamy cienką warstwą ziemi, zraszamy, nakrywamy folią i zapewniamy im temp. około 20°C. Gdy wykiełkują i osiągną około 1 cm, folię można zdjąć. Gdy siewki wytworzą po 4 listki, przepikowujemy je do małych doniczek lub pojemniczków (np. po jogurtach). Do ogrodu można je wysadzać od początku maja, pamiętając o uprzednim zahartowaniu.

Kiedy sadzić dalie do gruntu?

Znacznie mniej kłopotliwe jest sadzenie karp dalii zakupionych w sklepie ogrodniczym i na tą metodę decyduje się większość ogrodników amatorów. Podczas zakupów zwróćmy uwagę aby każda kupowana karpa miała przynajmniej jeden widoczny pąk (te bez pąków są bezużyteczne, gdyż nie wypuszczą pędów). Karpy dalii najlepiej sadzić od początku do połowy maja na głębokości około 5 do 7 cm.

Uprawa dalii

Stanowisko w ogrodzie, na które wysadzimy rozsadę bądź posadzimy karpy dalii, powinno być słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatrów. Rośliny poradzą sobie też w lekkim półcieniu ale ich kwiaty będą mniej okazałe. Najlepsze są gleby przepuszczalne, próchnicze, dobrze uprawione, o odczynie obojętnym do lekko alkalicznego (pH 7,0 do 7,2). Należy natomiast unikać gleb ciężkich i podmokłych, gdyż na nich uprawa dalii raczej się nie udaje.

W czasie wegetacji roślinom zapewniamy regularne nawadnianie oraz nawożenie nawozami wieloskładnikowymi. Więdnięcie liści latem może świadczyć o zbyt skąpym nawadnianiu. Natomiast nadmierny rozwój zielonych liści, kosztem ubogiego kwitnienia, świadczy o przenawożeniu azotem. Wysokie odmiany trzeba też zabezpieczyć przed łamaniem pędów, podpierając je palikami. Paliki najlepiej wbić od razu po sadzeniu, aby w późniejszym okresie nie uszkodzić korzeni roślin. Jeżeli nie mamy pewności, czy posadzone odmiany będą się dobrze krzewić, gdy pędy osiągną wysokość od 10 do 15 cm, dobrze jest uszczknąć ich wierzchołki. W późniejszym okresie pamiętajmy o usuwaniu przekwitniętych kwiatostanów aby nie hamowały rozwoju kolejnych kwiatów. Dzięki tym zabiegom dalie powinny pięknie kwitnąć aż do pierwszych przymrozków.

Jak przezimować dalie

Dalie nie są mrozoodporne i trzeba przezimować dalie poza ogrodem. Ich karpy wykopuje się i przechowuje w miejscu zabezpieczonym przed mrozem. Karpy dalii wykopujemy jesienią, gdy pędy zostaną ścięte przez pierwsze przymrozki. Następnie oczyszczamy je z resztek ziemi i umieszczamy w ciepłym i suchym pomieszczeniu w celu lekkiego podsuszenia (zapobiegnie to gniciu karp w czasie przechowywania).

Po podsuszeniu dalie przechowujemy w przewiewnym pomieszczeniu, ułożone w ażurowych skrzyneczkach, przykryte suchym torfem, piaskiem, trocinami lub choćby gazetami. W pomieszczeniu przechowalniczym należy utrzymywać temp. od 5 do 8°C. Podczas przechowywania warto od czasu do czasu sprawdzić stan karp i usunąć gnijące lub pokrywające się pleśnią.

Gdy nadejdzie wiosna, karpy dalii będzie można ponownie posadzić. Tuż przed sadzeniem warto je podzielić aby uzyskać większą liczbę roślin. Podczas dzielenia, pamiętajmy aby każda nowo uzyskana karpa miała co najmniej jeden pąk.

Przeczytaj również:

Kwiaty cebulowe sadzone wiosną
Kwiaty cebulowe sadzone wiosną stanowią doskonałą ozdobę ogrodu przez całe lato, aż do jesieni. Większość z tych roślin posiada niezwykle bajeczne, przepiękne, wielobarwne kwiatostany, świadczące o ich tropikalnym rodowodzie. To dzięki nim w naszym ogrodzie zapanuje nastrój ciepłego lata, dopełnionego nutką egzotyki. Zobacz jakie kwiaty cebulowe sadzić wiosną i jak przeprowadzić sadzenie, aby rośliny te zachwycały nas aż do jesieni. Więcej...

Lilie ogrodowe - odmiany, uprawa, jak i kiedy sadzić
Lilie przywędrowały do Europy z Japonii i Chin, gdzie już od dawna zdobiły liczne ogrody. Uprawa lilii staje się coraz popularniejsza w miarę jak hodowcy uzyskują nowe, coraz ciekawsze odmiany lilii. Dzięki temu powszechnie dostępne są przepiękne lilie ogrodowe, doskonałe do uprawy w naszym klimacie. Zobacz jak i kiedy sadzić lilie ogrodowe, które odmiany lilii wybrać oraz jak przebiega uprawa lilii w ogrodzie. Więcej...

Begonia - odmiany i uprawa
Begonia to roślina niezwykle popularna i doceniana w naszym kraju, ozdoba kwietników, ogrodów, tarasów i balkonów. Begonie występują w różnych gatunkach i odmianach. Od kilku lat ich popularność zdecydowanie rośnie, dzięki czemu dzisiaj ich zróżnicowanie jest o wiele większe. Begonie mogą być uprawiane zarówno w pomieszczaniach jak i ogrodach. Jakie gatunki wybrać do uprawy i co trzeba im zapewnić aby pięknie kwitły? Więcej...

Opracowano na podstawie: B. Mika, Kwiat miesiąca - dalie, Działkowiec, Nr 9/1998, s. 9, A. Krzymińska, Sadzimy dalie, Działkowiec, Nr 5/2004, s. 14, D. Sochacki, Dalie, Działkowiec, Nr 9/2009, s. 15 - 17. Fot. Mark Twyning (dalia dekoracyjna 'Duet', dalia kaktusowa 'Akita', dalia kaktusowa 'Jaldec Joker', dalia pojedyncza 'Northwest Cosmos'), Cillas (dalia dekoracyjna 'Kelvin Floodlight', dalia pomponowa 'Bantling'), publikacja na licencji CC-BY-SA-3.0, źródło: Wikimedia Commons.