Stratyfikacja nasion. Co to jest i jak zrobić stratyfikację?

Nasiona wielu gatunków roślin znajdują się w stanie spoczynku, przez co nie są zdolne do kiełkowania bezpośrednio po zbiorze. Żeby nasiona mogły kiełkować ich spoczynek musi zostać przerwany. W tym celu nasiona poddaje się różnym zabiegom, takim jak np. stratyfikacja. Zobacz co to jest stratyfikacja nasion, na czym polega i jak zrobić stratyfikację nasion w warunkach domowych. Oto sprawdzone sposoby stratyfikacji!

Stratyfikację nasion często przeprowadza się w lodówce

Co to jest stratyfikacja nasion?

Stratyfikacja jest jedną z metod przerwania spoczynku nasion. Stratyfikacja ma na celu przyspieszenie i wyrównanie kiełkowania nasion. Zabieg ten polega na traktowaniu nasion odpowiednią temperaturą, przy zachowaniu dużej wilgotności powietrza i zapewnieniu prawidłowej wymiany gazowej. Rozróżniamy stratyfikację chłodną, ciepłą i chłodno-ciepłą. Dla potrzeb amatorskich najczęściej wykorzystuje się stratyfikację chłodną, czyli przetrzymywanie nasion w niskiej temperaturze (0-7°C) przez określony czas. Zabiegowi stratyfikacji poddaje się nasiona drzew, krzewów, bylin zimujących w gruncie oraz wielu gatunków roślin doniczkowych. Temperatura stratyfikacji oraz czas jej trwania są ustalone indywidualnie dla każdego gatunku (np. cytryniec chiński przez 30 dni w temp. -1 do -5°C, jabłoń 60-90 dni w temp. 0 do 4°C, brzoskwinia 90-120 dni w temp. 0 do 7°C).

Kiedy rozpocząć stratyfikację nasion?

Zabieg stratyfikacji należy rozpocząć na tyle wcześnie, aby jego koniec zbiegał się z przewidywanym wiosennym terminem siewu nasion. Zwykle termin rozpoczęcia stratyfikacji nasion przypada na luty-marzec. Nie jest to jednak regułą i u niektórych gatunków roślin termin rozpoczęcia stratyfikacji może być wcześniejszy lub późniejszy.

Jak przeprowadzić stratyfikację nasion?

W warunkach domowych stratyfikację nasion najłatwiej przeprowadzić w lodówce. Możemy zrobić to na kilka sposobów:

1. Stratyfikacja nasion w doniczkach z podłożem:

Jednym ze sposobów przeprowadzenia stratyfikacji nasion w domu jest wysianie ich bezpośrednio do doniczek wypełnionych podłożem, w których mają rosnąc rośliny. Podłożem wykorzystywanym do stratyfikacji jest najczęściej mieszanka drobnoziarnistego piasku i torfu w stosunku 1:1. Przed umieszczeniem w lodówce, w której przechowujemy żywność, podłoże należy wysterylizować. W tym celu podgrzewamy wilgotne podłoże przez 1 min w mikrofalówce lub prażymy w piekarniku w temperaturze 100°C przez 30 min. Po ostygnięciu podłoże możemy użyć do stratyfikacji w lodówce. Przed wysiewem nasion podłoże podlewamy wodą - powinno być ono wilgotne, ale nieprzelane. Wysokość warstwy podłoża w doniczce powinna wynosić minimum 5 cm. Wysiane nasiona przysypujemy z góry cienką warstwą podłoża, którą zraszamy wodą. Następnie doniczki wkładamy do woreczków strunowych. Szpilką robimy otwory w woreczkach, aby umożliwić cyrkulację powietrza. Przed zamknięciem woreczków spryskujemy ich wnętrze wodą. Zamknięte woreczki z doniczkami umieszczamy w lodówce.

2. Stratyfikacja nasion w woreczku z podłożem:

Innym sposobem stratyfikacji nasion jest wymieszanie ich z wilgotną, wcześniej wysterylizowaną ziemią (w stosunku 1: 3 lub 1:4). Do woreczka śniadaniowego wsypujemy ziemię i nasiona. Następnie kilkakrotnie energicznie potrząsamy zamkniętym woreczkiem, aby nasiona i ziemia dobrze się wymieszały. Zawiązany woreczek wkładamy do lodówki. Od czasu do czasu woreczek należy rozwiązać i lekko wstrząsać, aby zapewnić wymianę powietrza i równomierną wilgotność we wszystkich warstwach ziemi.

3. Stratyfikacja nasion na papierowym ręczniku lub waciku kosmetycznym:

Zamiast doniczek i woreczków z ziemią do stratyfikacji nasion możemy wykorzystać papierowe ręczniki i waciki kosmetyczne. Są one zdecydowanie bardziej sterylne niż piaskowo-torfowe podłoże. Kilka listków ręcznika papierowego składamy w harmonijkę i nasączamy wodą. Na mokry ręcznik wysypujemy nasiona. Następnie warstwy ręcznika składamy na pół i całość umieszczamy w woreczku strunowym w lodówce. Podobnie postępujemy z wacikiem kosmetycznym. Na nasączony wodą wacik rozkładamy nasiona, a następnie składamy wacik na pół i zamykamy w woreczku strunowym, który wkładamy do lodówki.

Przed umieszczeniem nasion w lodówce warto je wcześniej opisać nazwą gatunku i datą włożenia do lodówki. Przez cały okres trwania stratyfikacji kontrolujemy wilgotność podłoża - musi być ono stale wilgotne.

Kiedy zakończyć stratyfikację nasion?

Okres stratyfikacji nasion trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Sygnałem do zakończenia stratyfikacji jest pojawienie się pierwszych kiełkujących nasion. Oznacza to, że spoczynek nasion został przerwany i gotowe są one do wysiewu. Nie należy przedłużać czasu stratyfikacji, ponieważ negatywnie wpływa to na późniejszy rozwój siewek (np. źle wykształcone szyjki korzeniowe). Gotowe do wysiewu nasiona delikatnie, za pomocą wykałaczki lub igły, przenosimy do doniczek (z wyjątkiem nasion stratyfikowanych już w doniczkach), w których będziemy produkować rozsadę.

mgr inż. Agnieszka Lach

Przeczytaj również:

Wysiew nasion w domu - krążki i doniczki torfowe
Pęczniejące krążki i doniczki torfowe Jiffy to doskonałe rozwiązanie dla osób wysiewających nasiona i samodzielnie produkujących rozsadę w domu, choćby na okiennym parapecie. Zapewniają siewkom idealne warunki wzrostu i nie ma obawy o uszkodzenie korzeni podczas przesadzania. Do większych doniczek lub na miejsce stałe do ogrodu rośliny wysadza się razem z krążkami, w których rosną. Więcej...

Rozmnażanie drzew i krzewów z nasion
Rozmnażanie drzew z nasion to bardzo ciekawe zajęcie dla ambitnych ogrodników. Wyhodowanie drzewa lub krzewu z nasion wymaga sporo troski i cierpliwości ale daje też ogromną satysfakcję. Zobacz jak i kiedy wysiewać nasiona drzew i krzewów, które gatunki można uprawiać z nasion oraz jak dbać o młode, delikatne siewki. Więcej...

Rozmnażanie iglaków
Rozmnażanie iglaków może być wykonane na 3 sposoby - z nasion, poprzez sadzonkowanie, odkłady oraz szczepienie. W ten sposób możemy samodzielnie powiększyć kolekcję iglaków w naszym ogrodzie. Dowiedz się która metoda rozmnażania iglaków jest najlepsza, która najłatwiejsza i która daje najlepsze efekty w uprawie amatorskiej. Oto sprawdzone sposoby na rozmnażanie iglaków. Więcej...

Opracowano na podstawie: A. Czynczyk, Szkółkarstwo sadownicze, PWRiL, Warszawa 1998, str. 87-89; Praca zbiorowa pod red. W. Wesołego i M. Hauke, Szkółkarstwo Leśne od A do Z, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2009, str. 224-228